Cải thiện tư duy phản biện cho sinh viên

Một trong những kỹ năng cần thiết mà các nhà tuyển dụng chú trọng nhất khi tìm kiếm ở ứng viên chính là tư duy phản biện. Vậy làm thế nào để bồi dưỡng kỹ năng tư duy phản biện khi còn là sinh viên?

Trong tháng 9/2020, hơn 100 sinh viên chương trình chính quy Chất lượng cao, Tiên tiến (giảng dạy bằng tiếng Anh) – Trường Đại học Bách khoa đã hoàn thành đợt bảo vệ Luận văn tốt nghiệp HK192 (đợt 2). Bên cạnh kỹ năng thuyết trình và thuyết phục thầy cô để bảo vệ luận văn tốt nghiệp, đòi hỏi sinh viên phải có kỹ năng phản biện và vận dụng tư duy để trả lời những câu hỏi mà giáo viên đưa ra.

TƯ DUY PHẢN BIỆN LÀ GÌ?

Tư duy phản biện là một quá trình tư duy bao gồm việc đánh giá các nguồn dữ liệu, sự kiện, hiện tượng quan sát và các nghiên cứu tìm kiếm. Đối với sinh viên, kỹ năng tư duy phản biện sẽ giúp phát triển nhận thức, tự khắc phục được sự thiên vị và khuynh hướng thiên lệch trong suy nghĩ. Từ đó, sinh viên có thể điều khiển được cảm xúc và sử dụng thông tin để định hướng các hành động. Ngoài ra, tư duy phản biện tốt là nền tảng thiết yếu tạo điều kiện cho sự sáng tạo phát triển.

VÌ SAO SINH VIÊN CẦN RÈN LUYỆN KỸ NĂNG TƯ DUY PHẢN BIỆN?

Trong học tập cũng như công việc sau này, tư duy phản biện là nền tảng quan trọng, bởi đây là yếu tố tiềm năng để sản sinh ra những nhà lãnh đạo giỏi.

Không dừng lại ở đó, đây chính là chìa khóa để giúp các bạn học tập tốt hơn. Một vấn đề nếu được phân tích mổ xẻ kỹ càng sẽ dễ dàng được khắc sâu vào đầu của bạn hơn. Trong quá trình làm việc nhóm, người sở hữu kỹ năng tư duy và phản biện tốt sẽ giúp các quyết định của tập thể đi đúng hướng và không bị ảnh hưởng bởi cảm tính.

CÁC KỸ NĂNG TRONG TƯ DUY PHẢN BIỆN DÀNH CHO SINH VIÊN

1. Kỹ năng đặt câu hỏi

Sinh viên có thể tự đặt vấn đề từ những việc đơn giản, gần gũi nhất, tập cách suy ngẫm về mọi thứ. Bạn có nên áp dụng phương pháp 5W1H trong tư duy phản biện để xây dựng hệ thống câu hỏi bắt đầu: WHAT – WHEN – WHERE – WHY- WHO – HOW, tiếp theo đó hãy tìm cách để trả lời tất cả những câu hỏi vừa đặt ra.

Đặt nghi vấn chính là mấu chốt dẫn đến tư duy phản biện. Nếu không biết phải thắc mắc về vấn đề gì, hoặc không đặt câu hỏi ngay từ đầu thì có thể không bao giờ tìm được câu trả lời. Tìm kiếm lời giải đáp một cách thông minh chính là tư duy phản biện.

2. Đánh giá mọi việc khách quan

Để có kỹ năng tư duy phản biện tốt, bạn cần có cái nhìn khách quan về mọi vấn đề. Nghĩa là, bạn không nên suy nghĩ hay giải quyết các vấn đề theo cảm tính, theo cách nhìn nhận một chiều, cá nhân. Bạn cần nhìn sự việc ở nhiều góc độ, đa chiều. Khi đánh giá mọi việc khách quan, bạn sẽ có những lập luận sắc bén, đánh giá vấn đề một cách logic và chính xác hơn.

3. Luôn có nhiều hơn một phương án

Trong cuộc sống, đứng trước một vấn đề, bạn nên có nhiều kế hoạch dự phòng và dài hạn để “cứu sống” mình khỏi những tình huống bất ngờ. Đừng chỉ dự tính một hoặc hai phương án ngắn hạn để đối phó tình huống trước mắt mà bạn nên suy nghĩ xa hơn về các sự việc, vấn đề trong tương lai.

4. Không vội vàng chấp nhận kết quả của người khác trước khi bạn kiểm chứng

Trong quá trình phản biện, bạn có thể gặp rất nhiều những ý kiến, kết luận trái chiều hoặc đồng quan điểm. Nhưng bạn không nên đồng ý ngay với ý kiến của người khác khi mình chưa suy nghĩ và phân tích kỹ càng. Bạn cần kiểm tra, tư duy và đưa ra ý kiến phản biện của mình trước khi chấp nhận những kết quả của người khác.

Tuy nhiên, các bạn cần phân biệt rõ giữa tư duy phản biện và tranh cãi. Muốn quá trình phản biện có kết quả và mang tính góp ý xây dựng cần có những quy tắc tranh luận. Khi phát biểu phải dựa trên dẫn chứng cụ thể, số liệu, tài liệu dẫn chứng… giúp tạo nên sức mạnh cho những phản biện của bạn.

5. Thường xuyên giao tiếp và gặp gỡ nhiều người

Sinh viên muốn rèn luyện và học tập để phát triển kỹ năng tư duy phản biện, hãy chủ động gặp gỡ và làm quen với thầy cô, anh chị khóa trên và các bạn. Chính điều này giúp bản thân có thể tiếp cận được nhiều cách suy nghĩ, lập luận mà trước giờ không biết. Hơn nữa, có thể một trong số những người mà bạn tiếp xúc sẽ tiếp nhận quan điểm và chỉ ra sai lầm, nhận định chưa đúng trong suy nghĩ của bạn. Đây cũng có thể là người cung cấp nhiều bài học quý báu giúp cải thiện các kỹ năng mềm cho sinh viên.

MỘT SỐ CUỘC THI, CÂU LẠC BỘ CỦA TRƯỜNG GIÚP SV CẢI THIỆN KỸ NĂNG TƯ DUY PHẢN BIỆN

1. Bách Khoa Innovation ( https://oisp.hcmut.edu.vn/bk-innovation/ )

Bách Khoa Innovation là sân chơi để sinh viên hiện thực hóa các ý tưởng, mô hình sáng tạo khởi nghiệp, và các nghiên cứu khoa học, qua đó giải quyết các nhu cầu thực tế của xã hội bằng các giải pháp kỹ thuật, công nghệ và quản trị.

2. Hội nghị Nghiên cứu khoa học sinh viên Bách khoa Quốc tế

Đây là sân chơi học thuật thường niên dành cho sinh viên các chương trình đào tạo chính quy quốc tế của trường Đại học Bách Khoa.

Sinh viên có thể học hỏi cách tiếp cận các phương pháp nghiên cứu khoa học, tạo được sự hứng thú và say mê trong nghiên cứu khoa học ngay từ những năm đầu.

3. Presentation Contest

Đây là cuộc thi thường niên do Văn phòng Đào tạo Quốc tế – Trường ĐH Bách khoa tổ chức, nhằm tạo sân chơi cho SV năm thứ Nhất các chương trình Chất lượng cao, Tiên tiến, Liên kết Quốc tế, Tăng cường Tiếng Nhật tranh tài thuyết trình, tranh luận và trưng bày thành quả từ các dự án cộng đồng.

4. Solution Challenge

Solution Challenge là cuộc thi thường niên do cộng đồng Developer Student Clubs tổ chức với mong muốn cùng sinh viên phát triển, tìm ra giải pháp để giải quyết các vấn đề của cộng đồng địa phương bằng cách sử dụng một hoặc nhiều sản phẩm hoặc nền tảng của Google. 

Và còn nhiều cuộc thi thú vị, các hoạt động Đoàn hội thuộc Đoàn khối Bách khoa, các câu lạc bộ như HOPE, BOMB, OSA, OEC… các bạn có thể tham gia để rèn luyện thêm các kỹ năng cần thiết khác trong quảng đường học tập.

Bài: LINH LÊ